Đầu tháng 4/2025, tuyên bố bất ngờ từ Donald Trump về việc áp thuế 46% lên hàng hóa Việt Nam khiến thị trường chứng khoán trong nước hoảng loạn, lao dốc hàng trăm điểm chỉ sau vài phiên.
Sau cú sốc ban đầu, Washington tạm hoãn áp dụng trong 90 ngày và hạ mức thuế xuống 10%. Nhưng nỗi lo không tan, tâm lý bất ổn vẫn bao trùm giới đầu tư.
Tại sao chỉ một quyết định từ Mỹ lại đủ sức gây chấn động đến vậy đối với kinh tế Việt Nam?
Việt Nam phụ thuộc quá nhiều vào thương mại quốc tế
Việt Nam có một đặc điểm khác biệt: chúng ta phụ thuộc rất nhiều vào xuất nhập khẩu. Cứ 100 đồng GDP tạo ra, Việt Nam phải giao thương với nước ngoài tới 165 đồng. Con số này cao hơn nhiều so với Thái Lan (105%) hay Myanmar (135%).
Đơn giản hơn: nếu so sánh với một người, Việt Nam giống như người phải dựa vào người khác để kiếm sống tới 60% thu nhập của mình.
Bị kẹp giữa hai “ông lớn”
Hai đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam chính là:
- Mỹ: Chúng ta bán sang Mỹ nhiều hơn mua 104 tỷ USD
- Trung Quốc: Chúng ta mua từ Trung Quốc nhiều hơn bán 83 tỷ USD
Khi hai nước này đánh nhau bằng thuế quan, Việt Nam – đứng giữa – tất nhiên bị ảnh hưởng. Giống như một đứa trẻ kẹt giữa cuộc chiến của hai người lớn.
Hàng xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ là gì?
Có hai nhóm chính:
Hàng từ công ty nước ngoài đầu tư vào Việt Nam (FDI): Như máy tính, điện thoại từ các công ty như Samsung, Intel, HP.
Hàng do công ty Việt Nam sản xuất: Chủ yếu là dệt may, đồ gỗ, giày dép, hải sản.
Điều đáng lo ngại: Tới 68% hàng xuất khẩu của Việt Nam đến từ các công ty nước ngoài. Khi thuế tăng, các công ty này có thể giảm đầu tư hoặc chuyển sang nước khác.
Ảnh hưởng dây chuyền
Khi các công ty nước ngoài giảm đầu tư vào Việt Nam, nhiều ngành khác cũng bị ảnh hưởng:
- Khu công nghiệp: Không có công ty thuê đất
- Xây dựng: Không có nhu cầu xây nhà máy mới
- Cảng biển và vận tải: Ít hàng xuất nhập khẩu
- Bất động sản: Ít người nước ngoài thuê nhà
GDP Việt Nam sẽ giảm bao nhiêu?
Các tổ chức tài chính dự báo:
Với thuế 46% (tiêu cực): GDP có thể giảm 1-3%
Nếu giảm xuống 20-25% (khả quan): GDP giảm khoảng 0,5-1%
Chính phủ đang làm gì?
Phản ứng của chính phủ Việt Nam rất nhanh và quyết liệt:
Đàm phán tích cực: Ngay sau khi Mỹ tuyên bố, lãnh đạo cấp cao đã điện đàm và cử đoàn sang Mỹ
Tăng đầu tư công: Mục tiêu tăng 29% trong năm 2025, với gói bổ sung 500.000 tỷ đồng (~20 tỷ USD)
Bơm tiền vào nền kinh tế: Khả năng tăng mục tiêu tín dụng từ 16% lên cao hơn để kích thích tăng trưởng
Hỗ trợ tiêu dùng nội địa: Tiếp tục giảm thuế VAT và tăng lương tối thiểu
Nói cách khác, chính phủ đang chuyển từ thắt chặt tiền tệ (2024) sang mở rộng (2025), chấp nhận tỷ giá có thể tăng và lạm phát cao hơn để bảo vệ tăng trưởng kinh tế.
Kết luận
Việt Nam dễ bị tổn thương vì phụ thuộc quá nhiều vào xuất khẩu và đầu tư nước ngoài. Cuộc chiến thuế quan là cơ hội để Việt Nam nhận ra điểm yếu này và điều chỉnh, tập trung nhiều hơn vào phát triển thị trường nội địa và giảm phụ thuộc vào bên ngoài.
Điều quan trọng không phải chỉ lo lắng về rủi ro mà còn phải thích nghi và tìm cơ hội trong khủng hoảng.
Bài viết liên quan: