Giữa lúc tưởng chừng thế giới đang dần ổn định sau chuỗi khủng hoảng chuỗi cung ứng, chiến tranh thương mại và biến động tiền tệ, thì Trung Đông lại bất ngờ trở thành tâm chấn mới. Chiến dịch quân sự mang tên Rising Lion do Israel phát động khiến cả khu vực rơi vào tình trạng căng thẳng cao độ. Liệu căng thẳng này có đủ sức tạo ra một cú sốc lớn với thị trường tài chính toàn cầu?
Chiến dịch “Rising Lion” và bối cảnh khởi phát
Chiến dịch quân sự Rising Lion của Israel không đơn thuần là một động thái trả đũa – mà được khởi động trong thời điểm nhạy cảm về cả chính trị lẫn ngoại giao:
Thủ tướng Israel, ông Netanyahu, cần một chiến thắng quân sự để vực dậy uy tín chính trị trong nước, đồng thời tạo thế đồng thuận với cả phe đối lập.
Các cuộc đàm phán Mỹ – Iran về hạt nhân rơi vào bế tắc. Đáng chú ý, chiến dịch diễn ra ngay trước vòng đàm phán tiếp theo, và chỉ vài giờ sau lễ duyệt binh rầm rộ kỷ niệm 250 năm thành lập lục quân Mỹ.
Buổi lễ tái hiện hình ảnh quân đội Mỹ trong các cuộc chiến lớn trước đây như Việt Nam, Iraq, Syria – gợi lên một thông điệp ngầm: nước Mỹ vẫn hiện diện và đủ sức dẫn dắt.
Vì sao Iran tố Mỹ đứng sau chiến dịch của Israel là có cơ sở?
Dù Mỹ khẳng định không tham gia chiến dịch, nhưng nhiều dấu hiệu cho thấy sự phối hợp ngầm là điều hoàn toàn có thể:
Tàu chiến Mỹ như USS Thomas Hudner, USS Arleigh Burke cùng các đơn vị hải quân khác đã có mặt tại Địa Trung Hải – tạo thế phòng không hỗ trợ cho Israel.
Trước khi Israel khai hỏa, ông Donald Trump bất ngờ tuyên bố: “Tôi tin rằng một cuộc tấn công sắp xảy ra.”
Hàng loạt nhân vật cấp cao trong giới khoa học và quân sự Iran bị triệt hạ chính xác ngay đợt đầu – cho thấy Mossad không chỉ có thông tin, mà còn biết cách dẫn dụ mục tiêu đến đúng vị trí bị hạ gục.
Góc nhìn từ bên trong nước Mỹ
Những gì quan sát được:
Dù giá cả leo thang, nhưng kinh tế tiêu dùng vẫn ổn: người dân vẫn đi làm, ăn uống, mua sắm bình thường.
Tuy nhiên, biểu tình lan rộng, nhất là sau vụ việc gây tranh cãi liên quan đến thượng nghị sĩ Alex Padilla. Các vấn đề nội bộ như công bằng xã hội, nhập cư, tự do dân chủ… đang là mối quan tâm lớn hơn đối với người dân Mỹ.
Về mặt chiến lược dài hạn:
Mỹ đã rút khỏi Trung Đông kể từ thời Obama và Trump (Iraq, Afghanistan), chuyển dần sang chiến lược “gián tiếp” thông qua các đồng minh.
Trong nhiệm kỳ đầu, ông Trump từng tuyên bố sẽ bảo vệ các nước Ả Rập thân cận và cam kết Iran không bao giờ có vũ khí hạt nhân. Nếu Rising Lion thành công, Mỹ gián tiếp đạt mục tiêu này – vừa tăng sức ảnh hưởng, vừa tạo lợi ích kinh tế thông qua quan hệ thương mại – quân sự.
Khả năng leo thang và tác động tới thị trường tài chính
Kịch bản xấu nhất: Iran đóng cửa eo biển Hormuz – tuyến vận chuyển dầu sống còn của thế giới. Khi đó, giá dầu có thể tăng sốc lên $150–200/thùng, đẩy kinh tế toàn cầu vào suy thoái như từng xảy ra trong thập niên 1980.
Tuy nhiên, xác suất này thấp, bởi:
Iran cần duy trì xuất khẩu dầu cho Trung Quốc, Ấn Độ, Nga, Thổ Nhĩ Kỳ…
Mỹ cũng không muốn giá dầu tăng, gây khó cho FED và đè nặng lên tiêu dùng nội địa.
Chính ông Trump đã lên tiếng kêu gọi ngừng bắn, thậm chí để ngỏ việc để Tổng thống Nga Vladimir Putin làm trung gian hòa giải.
→ Vì thế, khả năng chiến tranh toàn diện nổ ra là thấp, dù Rising Lion là chiến dịch có quy mô cực lớn. Tác động lên thị trường tài chính toàn cầu hiện chưa đủ nghiêm trọng để tạo làn sóng bán tháo.
Các thị trường đáng theo dõi
Với chỉ số S&P500, các cuộc chiến quy mô lớn như Thế chiến II, chiến tranh Triều Tiên và Gulf War mới khiến drawdown đáng kể. Những xung đột ở Trung Đông trước nay chỉ gây ảnh hưởng ngắn hạn.
Thị trường Việt Nam sẽ chịu rủi ro nhiều hơn nếu căng thẳng chuyển dịch về phía Thái Bình Dương – đặc biệt quanh khu vực Đài Loan và Biển Đông.
Kết luận
Rủi ro địa chính trị đang là “ngòi nổ tiềm tàng”, nhưng chưa đủ mạnh để kích hoạt khủng hoảng toàn cầu. Thị trường vẫn đang giữ được sự ổn định nhờ kỳ vọng chính trị sẽ được kiểm soát, và các bên đều có lý do để không đẩy xung đột vượt giới hạn. Tuy nhiên, nhà đầu tư không nên chủ quan – vì nếu tình hình bất ngờ leo thang, hiệu ứng domino sẽ không đơn giản chỉ dừng ở giá dầu.
Bài viết liên quan: